Afrykański pomór świń (ASF). Informacje dla hodowców i producentów trzody chlewnej
Co to jest afrykański pomór świń (ASF)?
Afrykański pomór świń (ASF) jest to choroba wirusowa, na którą podatne są świnie domowe oraz dziki. Śmiertelność z powodu tej choroby w gospodarstwach utrzymujących świnie sięga do 100%. Wirus jest odporny na wysoką temperaturę, procesy gnilne, wędzenie, wysychanie, gotowanie i mrożenie. Zainfekowane świnie są trwale zakażone, a wirus obecny jest we wszystkich płynach ustrojowych, wydalinach i wydzielinach. Bardzo szybki przebieg choroby sprawia, że świnie padają w dobrej kondycji. Ludzie nie są wrażliwi na zakażenie wirusem afrykańskiego pomoru świń (ASF) – dlatego choroba ta nie stwarza zagrożenia dla ich zdrowia i życia.
Jak rozpoznać afrykański pomór świń (ASF)?
Pierwszym i jedynym objawem klinicznym choroby jest wzrost wewnętrznej ciepłoty ciała do 41-42oC, któremu jednak nie towarzyszą inne symptomy. Gorączkujące świnie zachowują na ogół apetyt, poruszają się normalnie i tylko niektóre wykazują objawy podniecenia lub dużo leżą. Stan taki utrzymuje się przez 3-4 dni, tj. do momentu spadku wewnętrznej ciepłoty ciała poniżej normy, który ma miejsce zwykle 24 godziny przed śmiercią. Wtedy pojawiają się inne objawy kliniczne, które ulegają szybkiemu nasileniu.
Do najczęściej spotykanych objawów, które powstają po spadku gorączki i poprzedzają śmierć zwierząt chorych, należą:
• sinica skóry, uszu, brzucha i boków ciała, drobne, lecz liczne wybroczyny w skórze,
• duszność, pienisty i niejednokrotnie krwisty wypływ z nosa,
• zapalenie spojówek i wypływ z worka spojówkowego,
• biegunka, często z domieszką krwi, wymioty.
Przebieg choroby jest z reguły ostry, w ciągu kilku – kilkunastu dni świnie masowo padają.
Jak zapobiegać afrykańskiemu pomorowi świń ?
Najczęstszą przyczyną zakażenia świń ASF, jest bezpośredni kontakt ze zwierzętami zakażonymi lub zakażonymi odpadkami żywnościowymi.
Aby nie dopuścić do pojawienia się tego wirusa w stadzie, hodowca winien:
• bardzo solidnie zabezpieczyć chlewnię poprzez odpowiednie jej ogrodzenie, uniemożliwiające kontakt świń z dzikami,
• nie wpuszczać na teren gospodarstwa pojazdów oraz postronnych osób, dopilnować aby osoby, które muszą wejść do chlewni, dokonywały zmiany obuwia i odzieży,
• nie używać, jako ściółki, zanieczyszczonej słomy itp.,
• izolować i strzec w gospodarstwie wszystkie przebywające tam zwierzęta,
• wstrzymać wywożenie, wynoszenie i zbywanie produktów z gospodarstwa, w szczególności mięsa, środków żywienia, zwierząt, wody, ściółki, nawozów naturalnych,
• nie wywozić z gospodarstwa materiału biologicznego (nasienia, komórek jajowych, zarodków, zwłok zwierzęcych),
• nie dopuścić, aby osoby postronne miały dostęp do pomieszczeń lub miejsc, w których znajdują się zwierzęta podejrzane o zakażenie lub chorobę,
• zapobiegać migracji dzikich zwierząt szczególnie dzików (głównie dotyczy to województw wschodnich).
Istotnym czynnikiem, który ma również zapobiec rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych u zwierząt w Polsce jest uchwalona ostatnio przez Sejm RP „Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt”.
Głównym celem zmian w tej ustawie jest ograniczenie liczby gospodarstw spełniających niskie standardy w zakresie bioasekuracji, co przyczyni się do zapobieżenia szerzeniu się chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania. Przygotowane rozwiązania wynikają z doświadczeń związanych
z szerzeniem się afrykańskiego pomoru świń wśród dzików wolno żyjących i przenoszeniem tej choroby na świnie hodowane w gospodarstwach rolnych
w województwie podlaskim. Programem objęte będą gospodarstwa, w których utrzymywane są określone gatunki zwierząt. Pozwoli to ograniczyć rozmiary zachorowań oraz zatrzyma rozprzestrzenianie się choroby. Czas trwania programu będzie ściśle związany z sytuacją epizootyczną odnoszącą się do konkretnej choroby zakaźnej zwierząt. Jak wynika z treści tej ustawy przygotowany przez Głównego Lekarza Weterynarii program bioasekuracji, będzie wprowadzany na terenie całej Polski lub jej części w sytuacjach zagrożenia chorobami zakaźnymi zwierząt.
Bioasekuracja stada zwierząt (biozabezpieczenie, bioprewencja) jest to program zdrowotny, w którym podejmowane są działania zmierzające do ochrony populacji zwierząt przed transmisją zakaźnych czynników infekcyjnych i doprowadzenie do szybkiej eliminacji zagrożenia. Wdrożenie zasad bioasekuracji przyczyni się do bezpieczeństwa organizacji i kierowania produkcją zwierzęcą, która uniemożliwi lub istotnie ograniczy możliwość wprowadzenia drobnoustrojów chorobotwórczych do obiektów inwentarskich ze zwierzętami. Do podstawowych czynników bioasekuracji zalicza się ;
• profilaktykę i ochronę populacji zwierząt, dezynfekcję pomieszczeń chlewni i obiektów inwentarskich, odpowiednią obsługę chlewni i obiektów inwentarskich (ludzie, środki transportu, pasze, narzędzia i wyposażenie),
• stosowanie dobrych praktyk produkcyjnych i higienicznych.
W programie bioasekuracji określono m.in.:
• choroby zakaźne zwierząt, których szerzeniu się mają zapobiec działania przewidziane programem oraz gatunki zwierząt, które będą objęte programem,
• obszar, na którym program będzie realizowany,
• prawdopodobny czas jego trwania,
• wymagania dotyczące bioasekuracji, które mają spełnić wyznaczone gospodarstwa,
• szczegółowy sposób i tryb realizacji programu.
Jak postępować w przypadku podejrzenia wystąpienia afrykańskiego pomoru świn w gospodarstwie ?
Obowiązkiem ustawowym (obwarowanym sankcją karną) jest natychmiastowe zgłoszenie odpowiednim służbom podejrzenia występowania choroby w stadzie. Powiadomienie należy przekazać do:
– powiatowego lekarza weterynarii bezpośrednio, albo za pośrednictwem lekarza weterynarii opiekującego się gospodarstwem,
– lub właściwego miejscowo organu samorządu terytorialnego (wójta, burmistrza).
UWAGA:
• za świnie zabite, poddane ubojowi oraz padłe w wyniku zastosowania zabiegów nakazanych przez Inspekcję Weterynaryjną przy zwalczaniu afrykańskiego pomoru świn (ASF) – przysługuje odszkodowanie ze środków budżetu państwa,
Choroby tej nie leczy się i nie ma też szczepionek przeciw ASF.
Aktualnie zwalczanie choroby odbywa się wyłącznie metodami administracyjnymi poprzez wybijanie zwierząt chorych oraz tych, które znajdują się w strefie zapowietrzonej. Wystąpienie ASF jest przyczyną niezwykle poważnych strat ekonomicznych, związanych zarówno z masowymi padnięciami zwierząt, kosztami zwalczania, jak i wypłatą odszkodowań, a przede wszystkim ze wstrzymaniem obrotu i eksportu świń, wieprzowiny, artykułów żywnościowych wyprodukowanych z mięsa wieprzowego, nasienia itp.
Reasumując:
• do codziennych obowiązków hodowcy powinno należeć obserwowanie zwierząt w stadzie, zgłoszenie podejrzenia pojawienia się choroby, izolacja zarażonych zwierząt, oraz przestrzeganie podstawowych zasad bioasekuracji,
• hodowcy i producenci świń muszą dysponować niezbędną wiedzą w omawianym zakresie oraz zachować szczególną czujność i ostrożność,
• wirus ASF może spowodować nieobliczalne straty materialne dla hodowców i gospodarki krajowej, dlatego walka z tą groźną chorobą wirusową w dużym stopniu będzie zależeć od świadomości i odpowiedzialności hodowców, lekarzy weterynarii zootechników, doradców, przedstawicieli związków branżowych oraz osób związanych z branżą mięsną, a także myśliwych i postawy obywatelskiej społeczeństwa na wsi i w miastach,
• ludzie nie są wrażliwi na zakażenie wirusem afrykańskiego pomoru świń – dlatego choroba ta nie stwarza zagrożenia dla ich zdrowia i życia.
Aktualne informacje na temat ASF znajdują się na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii: https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/informacje-dla-hodowcow
Mapa obszarów zagrożonych ASF: https://bip.wetgiw.gov.pl/asf/mapa/
