Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w dniach od 7 – 31 stycznia 2025 r. zorganizowało konsultacje społeczne pod hasłem: „TAK dla równowagi w utrzymaniu wód!”. W związku z tym w 22 miastach na terenie kraju odbyły się spotkania konsultacyjne dotyczące projektów planów utrzymania wód.
W województwie zachodniopomorskim swój zasięg oddziaływania mają RZGW w Szczecinie i RZGW w Bydgoszczy. Spotkania odbyły się w podanych niżej terminach:
– 16 stycznia 2025 r. w Pile (RZGW w Bydgoszczy)
– 21 stycznia 2025 r. w Koszalinie (RZGW w Szczecinie)
– 22 stycznia 2025 r. w Szczecinie (RZGW w Szczecinie)
W spotkaniach konsultacyjnych uczestniczyli przedstawiciele ZODR w Barzkowicach: Izabela Świgoń koordynator LPW w województwie zachodniopomorskim oraz doradcy ds. wody: Iwona Wiercioch, Krzysztof Marchlewski, Aleksandra Abbas, Katarzyna Ryfun i Justyna Popardowska.
Celem spotkań była prezentacja Planu Utrzymania Wód w regionie wodnym Noteci – obszar działania PGW WP Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Bydgoszczy oraz region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego – obszar działania PGW WP Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie.
Według ustawy Prawo wodne art.315 plan Utrzymania Wód to dokument planistyczny, który jest instrumentem zarzadzania zasobami wodnymi, ma za zadanie wspomóc właściciela wód w realizowaniu jego ustawowych obowiązków z zakresu gospodarowania wodami.
PUW to zestawienie planowanych działań utrzymaniowych wraz z identyfikacją odcinków wód oraz zagrożeń dla swobodnego przepływu wód oraz lodów, a także wykazem znaczących budowli regulacyjnych i urządzeń wodnych. PUW opracowuje się dla regionów wodnych w obszarze działania RZGW. PUW powinien zawierać uzasadnienie realizacji poszczególnych działań oraz uwarunkowania ich realizacji.
Działania utrzymaniowe ujęte w PUW muszą uwzględniać konieczność osiągnięcia celów środowiskowych. Katalog działań utrzymaniowych określa art. 227 ust.3 ustawy Prawo wodne. Działania te nie obejmują:
– działań na wałach i międzywałach
– remontu i konserwacji urządzeń wodnych
– działań na rowach i kanałach (z wyjątkiem JCWP liniowej).
Katalog działań opracowano na podstawie wskazań i rekomendacji pochodzących z opracowań:
– Katalog dobrych praktyk w zakresie robót hydrotechnicznych i prac utrzymaniowych wraz z uzasadnieniem zasad ich wdrażania (MGGP, kwiecień 2018 r.)
– Dobre praktyki utrzymania rzek (WWF Polska, sierpień 2018 r.
– Renaturyzacja wód – podręcznik dobrych praktyk renaturyzacji wód powierzchniowych (Multiconsult, kwiecień 2020 r.)
Spotkania składały się z dwóch części. Pierwsza dotyczyła prezentacji projektu PUW, która przedstawiła Anna Jagiełło z firmy Ecovert. Prezentacja obejmowała:
– długoterminowe plany utrzymania cieków wodnych i infrastruktury hydrotechnicznej,
– propozycje działań zwiększających retencję wód
– potencjalne rozwiązania ograniczające ryzyko katastrof hydrologicznych.
Podczas spotkania w Szczecinie nt. retencji w lasach Nadleśnictwa Kliniska opowiedział Marcin Sobieraj z Fundacji dla Klimatu i Bioróżnorodności. Przedstawił projekt zwiększenia naturalnej retencji w krajobrazie poprzez odtworzenie całorocznego przepływu w dopływie rzeki Miałki. Najważniejsze działania polegały na zastąpieniu rozbiórki tam bobrowych poprzez ich modyfikację za pomocą montażu rur przelewowych w tamach. Umożliwiło to kontrolowanie poziomu wody na gruntach użytkowanych rolniczo. Ponadto zniknęła konieczność udrażniania cieku w jego środkowym i dolnym biegu na odcinku leśnym. Dodatkowo wykonano monitoring faunistyczny i wykupiono najcenniejsze przyrodniczo grunty w celu ochrony siedlisk. W końcowej części prezentacji uczestnicy spotkania dowiedzieli się, że systemy melioracyjne w rolnictwie to ponad 250 000 km rowów i kanałów będących w użytkowaniu właścicieli gospodarstw rolnych (tzw. melioracje szczegółowe). A jakie są korzyści z ochrony zasobów wodnych? Z prezentacji, którą przedstawił M. Sobieraj dowiedzieliśmy się , że chroniąc wodę przeciwdziałamy skutkom suszy oraz powodzi, możemy odbudować wody gruntowe, podtrzymać ciągłość biologiczną w ciekach, ograniczyć spadek bioróżnorodności, chronić i odtwarzać mokradła dla zmniejszenia emisji CO2 , a tym samym przeciwdziałać negatywnym zmianom klimatu.
Druga prezentacja, którą przedstawił Marcin Malinowski z firmy Ecovert, odnosiła się do prognozy oddziaływania na środowisko. Obejmowała aspekty prawne opracowania, zgodność z celami ochrony środowiska, rozmiar i intensywność wpływu na środowisko działań przewidzianych w PUW, minimalizację zidentyfikowanych działań niekorzystnych, analizę rozwiązań alternatywnych oraz monitoring skutków realizacji projektu PUW.
W spotkaniach oprócz przedstawicieli samorządów, wzięli udział przedstawiciele RZGW, Zarządów Zlewni, Nadzorów Wodnych, KOWR, RDLP, Urzędu Wojewódzkiego, instytucji pozarządowych, organizacji społecznych, fundacji działających na rzecz ochrony środowiska i klimatu. Bardzo aktywnie brali udział przedstawiciele Stowarzyszenia Miłośników Rzeki Parsety i Radwi, Towarzystwo Przyjaciół Rzeki Iny i Gowenicy, Polskiego Związku Wędkarskiego. W toku burzliwej dyskusji przedstawiono zdecydowany sprzeciw wobec przedstawionych działań w ramach projektów PUW. Główne argumenty dotyczyły:
– zbyt krótkiego czasu przeznaczonego na proces konsultacyjny,
– negatywnego wpływu na obszary objęte ochroną w ramach programu Natura 2000,
– nadmiernej ingerencji w naturalne ekosystemy rzeczne prowadzące do ich degradacji,
– uzgodnienie PUW z rekomendacją RDOŚ dot. oceny oddziaływania na środowisko, gdyż obligatoryjne uwarunkowania środowiskowe będą obowiązywały od 2026 r.
– PUW powinien zawierać opis skutków działań dla środowiska i społeczeństwa,
– zabezpieczenie środków na realizację działań utrzymaniowych,
– brak wizji terenowych przed przystąpieniem do opracowania PUW;
– brak konsultacji z lokalnymi społecznościami i organizacjami przyrodniczymi przed rozpoczęciem prac związanych z opracowaniem PUW,
– realizacja PUW w takim zakresie jak został przedstawiony grozi szkodą dla przyrody i jest nie do przyjęcia.
Spotkanie umożliwiło organizatorom wysłuchanie stanowisk różnych stron, które zostały zaprotokołowane, ale zgodnie z procedurą powinny być również zgłoszone w formie pisemnej, aby mogły zostać ujęte do analizy. Jeśli strona społeczna wyrazi swoje negatywne stanowisko, to może to pomóc w modyfikacji i dostosowaniu projektów do oczekiwań interesariuszy. Efektem przeprowadzonych konsultacji będzie raport, w którym opisany zostanie przebieg konsultacji, zestawienie przekazanych uwag wraz z rozstrzygnięciami. Raport ma powstać do 07.05.2025 r.
Na temat prac utrzymaniowych i ich skutkach można przeczytać na stronie: https://wolnerzeki.pl/konsultacjepuw/
Tam również znajdują się przykłady źle rozumianych prac utrzymaniowych, które nie przyczyniają się do ochrony środowiska wodnego, ale przynoszą wręcz odwrotny skutek przyspieszając odpływ.
Autor tekstu: Izabela Świgoń, ZODR w Barzkowicach
Poniżej relacja fotograficzna z dnia 22.01.2025 r.
