Ostatnie utworzone w Polsce parki narodowe to „Narwiański Park Narodowy i „Bory Tucholskie” które powstały w 1996 roku. Ścisłą ochroną objęte jest tylko
1,1 proc. powierzchni kraju, gdzie średnia dla państw europejskich wynosi 3,4 proc. Park narodowy na Międzyodrzu planowano utworzyć już w roku 1992.
Wtedy jednak swój sprzeciw wyrazili okoliczni mieszkańcy. Miejscowi wędkarze, rybacy i myśliwi protestowali z obawy przed ograniczeniem ich działalności.
A lokalne władze wyraziły wątpliwości związane z wprowadzeniem różnych zakazów na ściśle chronionym terenie. Dlatego też przedsięwzięcie zakończyło się powstaniem jedynie Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Odry w 1993 r. Natomiast 28 czerwca 1995 roku na terenie brandenburskiego powiatu Uckermark
w Niemczech Park Narodowy Doliny Dolnej Odry (niem. Nationalpark Unteres Odertal), obejmujący obszar 10 418 ha na lewym brzegu Odry, stanowi część polsko-niemieckiego zespołu obszarów chronionych, obejmującego po polskiej stronie Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry i Cedyński Park Krajobrazowy.
Od tego czasu trwają starania o powołanie Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry. Obecnie zgodę na powstanie parku narodowego wyraziły już władze wszystkich trzech gmin: Gryfina, Widuchowej i Kołbaskowa, na terenie których miałby się znajdować obszar chroniony.
Międzyodrze- europejska Amazonia
Międzyodrze to obszar położony w samym sercu Doliny Dolnej Odry, pomiędzy dwiema odnogami rzeki: Odrą Zachodnią i Odrą Wschodnią, od Widuchowej
aż do Kanału Leśnego (Odyńca). Ze względu na jego dzikość i ogromną bioróżnorodność nazywamy go europejską Amazonią. Obszar ten, złożony z torfowisk, podmokłych łąk, kanałów, rozlewisk, lasów lęgowych i jezior, jest w większości niedostępny dla ludzi. Zbocza doliny Odry porastają lasy mieszane, miejscami także murawy kserotermiczne. Zróżnicowanie siedlisk warunkuje występowanie ogromnej różnorodności gatunkowej flory i fauny, Samych ptaków jest ok. 220 gatunków, w tym 125 lęgowych i 21 gniazdujących z „Czerwonej listy ptaków Polski”.
Rozwój regionalny i ochrona bioróżnorodności
Jednak ochrona Doliny Dolnej Odry nie oznacza stawiania potrzeb przyrody ponad potrzebami ludzi. Park narodowy na Międzyodrzu przyczyni się do rozwoju turystyki, a tym samym poprawi sytuację gospodarczą okolicznych mieszkańców. Wędkowanie i połów ryb dalej będą możliwe, a kanały będą pielęgnowane
i chronione przed zarastaniem. Polska część nadodrzańskich terenów jest o wiele bardziej dzika i ciekawa przyrodniczo niż ta po stronie niemieckiej.
Dlatego pomysłodawcy parku spodziewają się napływu turystów zza zachodniej granicy.
Inicjatywa „Stwórzmy Park Narodowy Doliny Dolnej Odry”
W działania mające na celu przekonanie i zachęcenie mieszkańców oraz włodarzy gmin włączyła się lokalna inicjatywa pn. „Stwórzmy razem Park Narodowy”. Rok temu 6 lutego w Chojnie odbyło się pierwsze spotkanie, jak czytamy na portalu społecznościowym, „grupy osób, która będzie działać na rzecz objęcia Międzyodrza Parkiem Narodowym. Zespół fachowców różnych dziedzin podjął się zadań dokumentacji, naukowych opracowań i promocji przedsięwzięcia.
Zespół składa się ze specjalistów, społeczników, przyrodników, ornitologów, naukowców, fachowców od dziedzictwa kulturowego, ludzi mediów, fotografików przyrody i artystów. Wszystkich łączy miłość do Odry, przyrody, Międzyodrza, ale i wiara, że Park Narodowy Dolnej Odry to najlepsza forma ochrony,
jak i promocji dla tego niezwykłego obszaru. Międzyodrze jest obszarem o wyjątkowych walorach przyrodniczych, unikatowych na skalę europejską, a spośród wszystkich innych proponowanych lokalizacji nowych parków, to jest idealne. Międzyodrze Parkiem Narodowym!”.
W działania dot. powstania parku narodowego zaangażowany jest również wojewoda zachodniopomorski Adam Rudawski, który mówi: „Zapowiedziałem na początku swojej kadencji, że ochrona przyrody w Parku Dolnej Odry oraz w Puszczy Bukowej jest jednym z naszych priorytetów. Musimy bronić przyrodę,
robić to dla naszych dzieci”.
10 lutego 2024 r. w Gminnym Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji w Przecławiu odbyła się konferencja z udziałem Mikołaja Dorożały – Wiceministra Klimatu
i Środowiska, Głównego Konserwatora Przyrody. Organizatorem spotkania była Małgorzata Schwarz, wójt gminy Kołbaskowo oraz przedstawiciele Inicjatywy „Stwórzmy Park Narodowy Doliny Dolnej Odry”- m. in. dr hab. Agnieszka Szlauer-Łukaszewska i Łukasz Ławicki. Na konferencji obecni byli również przedstawiciele władz samorządowych, m.in. Paweł Wróbel, wójt Widuchowej, Tomasz Miler, burmistrz Gryfina, Wojewoda Zachodniopomorski Adam Rudawski oraz Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.
W pierwszym panelu „Powołanie Parku Narodowego na Międzyodrzu” wystąpili przedstawiciele Inicjatywy „Stwórzmy Park Narodowy doliny dolnej Odry”:
dr hab. Agnieszka Szlauer-Łukaszewska, Ewa Drewniak, Łukasz Ławicki, Dominik Marchowski, Ryszard Matecki, Piotr Piznal, Piotr Rosiński i Michał Zygmunt.
„Park Narodowy na Międzyodrzu – szansa dla przyrody i rozwoju regionu, korzyści dla gmin z jego utworzenia” to panel samorządowy, w którym głos zabrał Mikołaj Dorożała – Wiceminister Klimatu i Środowiska, Główny Konserwator Przyrody jako przedstawiciel władz centralnych oraz Małgorzata Schwarz, wójt gminy Kołbaskowo, Paweł Wróbel wójt Widuchowej iTomasz Miler burmistrz Gryfina jako przedstawicie władz lokalnych. Nad przebiegiem debaty czuwał Robert Jurszo, dziennikarz Gazety wyborczej.
Trzeci panel „Jaka przyszłość Międzyodrza? Jak nie park to co?” to eksperckie podejście do tematu, w którym wystąpili:
- Igor Szakowski, Wydział Współpracy Terytorialnej i Turystyki Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego – „Czekać czy działać –
co się stanie między Odrami?”
- dr inż. Adam Tański Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Polski Związek Wędkarski – „Ryby i wędkarstwo na Międzyodrzu, znaczenie wędkarstwa w ochronie ryb”
- Jacek Engel, Fundacja Greenmind -” Park Narodowy -rozwój czy skansen. Doświadczenia z Ujścia Warty”
Była to pierwsza od wielu lat debata o postulowanym parku narodowym z szerokim udziałem samorządowców, przedstawicieli ministerstwa, ekspertów, społeczników oraz tych którzy zadawali nurtujące ich pytania. W trakcie wydarzenia można było także delektować się obrazami międzyodrzańskiej przyrody autorstwa Piotra Piznala i Piotra Fishera Rosińskiego „Życie w Dolinie Odry”, a podsumowaniem sobotniego spotkania był koncert Odra Sound Desing
Michała Zygmunta.
Wszyscy uczestnicy jednogłośnie zadeklarowali wspólne wsparcie i pomoc w utworzeniu Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry. To niezwykle owocna debata, która dała „Zielone światło” na dalsze działania. Taka lokalna inicjatywa pokazuje, że dzięki takim projektom jak ten, możemy realnie wpływać na przyszłość
i chronić nasze dziedzictwo przyrodnicze zapewniając jego trwałość dla przyszłych pokoleń.
Ministerialne deklaracje
„Dzisiaj był ten moment, bardzo ważny po ponad 20 latach, gdzie siadamy i rozmawiamy na temat koncepcji stworzenia wreszcie nowego parku narodowego
w Polsce.”
„Powołujemy zespół, który rozpocznie pracę, będzie tworzył kanały, będzie tworzył całą strategię informacji i zarządzania tym projektem, przede wszystkim
w duchu dobrego informowania, rzetelnej komunikacji z lokalnymi społecznościami. Punktem docelowym jest to, że ten park narodowy naprawdę ma szansę powstać.”
Manifest dot. utworzenia Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry
Autor: Izabela Świgoń, ZODR w Barzkowicach
Źródło: Wodne Sprawy, Park Narodowy Doliny Dolnej Odry
Medialne echa wydarzenia „Stwórzmy razem Park Narodowy”, z 10 lutego wybrzmiały w prasie, radiu i telewizji. Więcej na stronie:
https://www.facebook.com/ParkNarodowyDolinyDolnejOdry/
Poniżej galeria zdjęć z konferencji 10.02.2024 r. – Zdjęcia: Piotr Piznal Fotografia i Piotr Fisher Rosiński / Życie w Dolinie Odry
