Rolniczy Handel Detaliczny od samego początku, od chwili ukazania się zmian w odpowiednich przepisach, wzbudza duże zainteresowanie rolników i ich rodzin. W szczególności w kontekście możliwości powiększenia dochodów z gospodarstw rolniczych.
BOGUMIŁA RUSZCZYŃSKA, PZDR w Koszalinie
Rolniczy handel detaliczny (RHD) polega na produkcji żywności pochodzącej w całości lub części z własnej uprawy, hodowli lub chowu przez podmiot działający na rynku spożywczym i zbywaniu takiej żywności: konsumentowi finalnemu lub do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego.
RHD odnosi się do wielu sfer gospodarki. W swojej istocie kumuluje się tu i produkcja rolnicza z własnego gospodarstwa i przygotowanie do sprzedaży, elementy dystrybucji produktów podstawowych i przetworzonych, sprzedaż produktów żywnościowych, wymagania higieniczne i organizacyjne w produkcji żywności, dobra praktyka higieniczna i produkcyjna czy też przepisy dotyczące opodatkowania prowadzonej produkcji i zbytu. O ile informacje dotyczące podstawowych wymagań (zasad) czy konsumentów, do których adresowana może być ta sprzedaż są większości zainteresowanych znane, o tyle pozostałe, szczegółowe uwarunkowania dotyczące RHD już mniej.
Wymagania
Produkcja i sprzedaż żywności w ramach RHD mogą być dokonywane w ilościach dostosowanych do potrzeb konsumentów i nie mogą stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności oraz wpływać niekorzystnie na ochronę zdrowia publicznego. Podlega nadzorowi odpowiednio Państwowej Inspekcji Sanitarnej albo Inspekcji Weterynaryjnej. Obowiązuje także zakaz wykorzystywania do produkcji, mięsa zwierząt kopytnych pozyskanego z uboju dokonanego poza rzeźnią zatwierdzoną przez powiatowego lekarza weterynarii (np. z uboju w celu produkcji mięsa na użytek własny).
Produkcja i sprzedaż żywności w ramach RHD jest dokumentowana w sposób umożliwiający określenie ilości zbywanej żywności. Może być realizowana z udziałem pośrednika, ale tylko podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji żywności, jeżeli pośrednik zbywa konsumentom finalnym żywność na określonych zasadach.
Sprzedaż żywności oznakowana i limitowana
Maksymalne ilości żywności, którą rocznie może zbyć „podmiot prowadzący RHD” określa: Rozporządzenie MRiRW z 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania (Dz.U. poz. 2159). W miejscu zbywania żywności umieszcza się w sposób czytelny widoczny dla konsumenta: informację „rolniczy handel detaliczny” oraz dane: imię i nazwisko albo nazwę i siedzibę prowadzącego rolniczy handel detaliczny, adres miejsca prowadzenia produkcji sprzedawanej żywności, weterynaryjny numer identyfikacyjny podmiotu o ile taki numer został nadany
Rejestracja
Podmioty prowadzące produkcję i sprzedaż żywności w ramach RHD obowiązane są tę działalność zarejestrować.
- W celu dokonania rejestracji RHD w zakresie produkcji i sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego lub żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego należy 30 dni przed rozpoczęciem planowanej działalności złożyć wniosek w formie pisemnej do powiatowego lekarza weterynarii (PLW), o wpis zakładu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Inspekcji Weterynaryjnej,
- W celu dokonania rejestracji RHD w zakresie produkcji i sprzedaży żywności pochodzenia niezwierzęcego należy na minimum 14 dni przed rozpoczęciem planowanej działalności złożyć wniosek w formie pisemnej do powiatowego inspektora sanitarnego o wpis zakładu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Wymagania higieniczne
Produkty żywnościowe muszą być wytwarzane i wprowadzane do obrotu zgodnie z obowiązującymi przepisami. Każdy podmiot realizujący produkcję i sprzedaż produktów żywnościowych podlega ogólnym zasadom prawa żywnościowego, każdy przedsiębiorca w branży spożywczej ma obowiązek przestrzegania przepisów prawnych, regulujących wymagania w zakresie higieny i bezpieczeństwa żywności. W przypadku m.in. RHD należy spełnić wymagania rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych, przy czym przepisy tego rozporządzenia obowiązują wprost i nie wymagają wdrożenia do polskiego porządku prawnego. Należy je stosować w sposób elastyczny biorąc pod uwagę zakres prowadzonej działalności, wielkość zakładu i jego specyfikę.
W przypadku, gdy produkcja prowadzona jest przy wykorzystaniu pomieszczeń używanych głównie, jako prywatne domy mieszkalne (przy wykorzystaniu sprzętu i urządzeń gospodarstwa domowego w kuchni domowej), obowiązują wymogi określone w załączniku II w rozdziale III (uproszczone wymagania higieniczne) rozporządzenia nr 852/2004. Natomiast kiedy produkcja prowadzona jest w odrębnym, specjalnie do tego celu wybudowanym budynku obowiązują przepisy rozdziału I i II z załącznika nr II ww. rozporządzenia, który ma zastosowanie do wszystkich pomieszczeń, gdzie przygotowuje się, poddaje obróbce lub rzetwarza żywność w celu wprowadzenia na rynek.
Dla przestrzegania wymagań higienicznych istotnym ukierunkowaniem są wytyczne Dobrej Praktyki Higienicznej i Produkcyjnej przy produkcji żywności niezwierzęcego pochodzenia w warunkach domowych z wykorzystaniem surowców roślinnych z własnych upraw oraz w ramach rolniczego handlu detalicznego. Wytyczne obejmują produkcję żywności z wykorzystaniem surowców roślinnych pochodzących z własnych upraw (pola, ogrodu). Dotyczą one procesu produkcji lub przetwarzania żywności, który odbywa się przy wykorzystaniu sprzętu i urządzeń gospodarstwa domowego w kuchni domowej z przeznaczeniem do wprowadzenia do obrotu. Wytyczne te nie stanowią prawa, są jedynie materiałem pomocniczym we wdrożeniu podstawowych zasad higieny i bezpieczeństwa żywności w procesie produkcji żywności
Co oznaczają warunki domowe?
Pod pojęciem warunków domowych rozumie się możliwość wytworzenia takiej ilości żywności, którą można wyprodukować z zachowaniem zasad bezpieczeństwa żywności i higieny w kuchni domowej, z wykorzystaniem sprzętu i artykułów gospodarstwa domowego.
Żywność o potencjalnie niskim ryzyku zagrożeń mikrobiologicznych to np.:
- przetwory owocowe i warzywne poddawane obróbce termicznej (np. dżemy, marmolady, powidła, soki, syropy, przeciery),
- produkty marynowane (z wyłączeniem przetworów z grzybów leśnych),
- przetwory zbożowe, np. mąki, kasze, makarony bez dodatku jaj.
Przepisy podatkowe
Do przychodów z rolniczego handlu detalicznego mają zastosowanie kryteria zwolnienia tych przychodów, do kwoty 40 000 zł rocznie, od podatku dochodowego. Jednocześnie zwolnieniu nie podlegają przychody ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy, przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym. Uzyskany w roku podatkowym przychód powyżej kwoty 40 000 złotych, podatnik może opodatkować ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Ryczałt ten wynosi 2% ewidencjonowanych przychodów i nie więcej niż równowartość 250 tys. euro wyrażoną w złotych.
Istnieje obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży żywności odrębnie za każdy rok podatkowy, która zawiera co najmniej: numer kolejnego wpisu, datę uzyskania przychodu, kwotę przychodu, przychód narastająco od początku roku oraz rodzaj i ilość przetworzonych produktów. Dzienne przychody muszą być ewidencjonowane w dniu sprzedaży.
Odpowiedzialność producenta
Producent żywności jest odpowiedzialny za jej bezpieczeństwo. Jeżeli nie zapewni odpowiednich warunków higienicznych podczas produkcji i dystrybucji żywności, w wyniku czego żywność taka stanowiłaby zagrożenie dla zdrowia i życia konsumenta ponosi pełną odpowiedzialność prawną.
Przerabianie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie może się odbywać przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze (wyjątki – w przepisach szczegółowych).
- Ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% produktu, z wyłączeniem wody.
- Za produkt roślinny pochodzący z własnej uprawy uważa się również mąkę, kaszę, płatki, otręby, oleje i soki wytworzone z surowców pochodzących z własnej uprawy.
NADZÓR
- Główny Inspektorat Weterynarii sprawuje nadzór nad nad właściwą jakością zdrowotną (bezpieczeństwem) produktów pochodzenia zwierzęcego i żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego.
- Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad właściwą jakością zdrowotną (bezpieczeństwem) żywności pochodzenia niezwierzęcego.
- P IJHARS (Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych) czuwa nad jakością handlową żywności znajdującej się w rolniczym handlu detalicznym
MRiRW realizuje działania na rzecz wsparcia rolników prowadzących RHD. Proponowane zmiany, nad którymi obecnie trwają prace w parlamencie:
- rolnicy, którzy prowadzą RHD będą mogli sprzedawać żywność do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego, takich jak np. sklepy, restauracje, stołówki na terytorium całego kraju. Jednocześnie sprzedaż konsumentom finalnym w ramach ww. działalności, tak jak dotychczas, będzie mogła odbywać się na terenie całego kraju;
- zniesienie maksymalnych limitów dotyczących zbytu żywności konsumentom finalnym. Limity będą dotyczyć wyłącznie dostaw żywności z RHD do sklepów, stołówek czy restauracji;
- podwyższenie kwoty przychodów zwolnionej z podatku dochodowego z 40 tys. zł do 100 tys. zł. Dotyczy przychodów ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy z wyjątkiem produktów uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym.
Źródło: www.gov.pl/web/arimr,
luty 2022
