Z inicjatywy Centrum Ochrony Mokradeł, Fundacji im. Stanisława Karłowskiego w Juchowie oraz firmy Aeco 24 stycznia 2025 r. w Juchowie odbyło się spotkanie konsultacyjne dotyczące ponownego uwodnienia torfowisk leżących na gruntach należących do Fundacji Juchowo Farm Sp. z o.o.
Projekt ma na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych z odwodnionych torfowisk będących w posiadaniu ww. Fundacji. Projekt obejmuje około 90 hektarów łąk i pastwisk, a jego celem jest redukcja emisji dwutlenku węgla poprzez ustabilizowanie stanu wód gruntowych na poziomie zapobiegającym dalszej degradacji torfu. Aby umożliwić finansowanie działań naprawczych, projekt będzie certyfikowany w systemie Social Carbon4 opracowanym przez organizację o tej samej nazwie.
Partnerzy projektu to firma Aeco GmbH odpowiedzialna za prowadzenie i finansowanie projektów odtwarzania torfowisk w całej Europie, posiadająca specjalistów z zakresu renaturyzacji oraz dostęp do kapitału. Celem tego partnera jest wnieść znaczący wkład w łagodzenie zmian klimatu i odbudowę ekosystemów. Drugi partner projektu to Centrum Ochrony Mokradeł – stowarzyszenie naukowców i miłośników przyrody, posiadające ponad 20 lat doświadczenia w monitorowaniu i ochronie mokradeł, konsultowaniu polityk krajowych i międzynarodowych, edukacji i popularyzacji nauki oraz bliskie związki z grupą badawczą ekologii torfowisk na Uniwersytecie Warszawskim. Trzecim partnerem jest Fundacja Juchowo Farm Sp. z o.o., która udostępnia swoje grunty na potrzeby realizacji projektu.
Na początku spotkania uczestnicy zostali powitani przez przedstawicieli Fundacji im. St. Karłowskiego Renatę Żelazną oraz Spółki Rolniczej Juchowo sp. z o.o. Monikę Liberadzką. Następnie mogli się zapoznać z działalnością Fundacji w zakresie rolnictwa biodynamicznego i ekologicznego oglądając przygotowany film krótkometrażowy. Kolejnym prelegentem była Urszula Biereżnoj-Bazille z Centrum Ochrony Mokradeł, która przedstawiła obszar projektu. Projekt znajduje się w północno-zachodniej Polsce na Pojezierzu Drawskim. Jego obszar stanowią łąki potorfowe (gm. Borne Sulinowo) emitujące obecnie znaczne ilości CO2 do atmosfery. Celem przedsięwzięcia jest poprawa warunków hydrologicznych na obszarze projektu w celu redukcji emisji gazów cieplarnianych. Powierzchnia projektu to 90 ha użytkowanych rolniczo, ekstensywnie: kośnie oraz pastwiskowo.
Na temat roli torfowisk dla klimatu i rynku kredytów węglowych opowiedziała Aleksandra Leszczyńska z CMok. Torfowiska to obszary z naturalnie nagromadzoną warstwą torfu (min. 30 cm), który tworzy się w warunkach podmokłych i składa się z martwych, częściowo rozłożonych resztek roślinnych. Bagna natomiast to mokre torfowiska, które (potencjalnie) akumulują torf. Są najszybciej zanikającymi ekosystemami w Europie. Dobrze zachowany torf jest jak gąbka, zawiera 90-95% wody. Bagna z kolei to mistrzowie retencji – w skali świata gromadzą 50% wody glebowej. Ponadto chronią przed powodzią i suszą, oczyszczają słodką wodę– są naturalnymi filtrami i regulują lokalny klimat. Po melioracji, kiedy poziom wód gruntowych opadnie, do torfu dostaje się tlen. Rozpoczyna się proces rozkładu, jego mineralizacja. Głównym składnikiem torfu jest węgiel. Tak więc w połączeniu z tlenem zaczyna tworzyć szkodliwy dla środowiska dwutlenek węgla. Mokradła zajmując jedynie ok. 3% powierzchni Ziemi, przechowują ponad ⅓ światowego glebowego węgla organicznego, czyli ponad 2 razy więcej węgla niż biomasa wszystkich lasów na świecie! Po osuszeniu torfowiska bardzo szybko uwalnia ono dwutlenek węgla do atmosfery. 1 ha osuszonego torfowiska rocznie = 4,5 podróży samochodem spalinowym dookoła świata! Osuszone torfowiska w Polsce emitują tyle samo szkodliwych gazów co Elektrownia Bełchatów Polska zajmuje 13. miejsce na świecie pod względem wielkości emisji z osuszonych torfowisk. Emisje gazów cieplarnianych z osuszonych torfowisk można zatrzymać prawie natychmiast, podnosząc poziom wody gruntowej. Należy zatrzymać meliorację (zablokować odpływ wody z rowów). Otrzymane redukcje emisji można sprzedać na dobrowolnym rynku emisji w formie kredytów/offsetów węglowych. Europejski System Handlu Emisjami (ETS) powstał w 2005 r. i obejmuje ok. 40% unijnych emisji. Kredyty węglowe powinny być narzędziem kompensacji emisji, których nie można wyeliminować.
Etapy realizacji projektów rewitalizacji torfowisk zgodnie ze standardem certyfikacji przedstawiła Anna Uebachs z firmy Aeco.
Etap 1 – Uzyskanie zgody właścicieli gruntów
Etap 2 – Opracowanie projektu po uzyskaniu niezbędnych zezwoleń
Etap 3 – Konsultacje z interesariuszami
Etap 4 – Walidacja projektu przez niezależnego audytora
Etap 5 – Rejestracja zgodnie ze standardem certyfikacji
Etap 6 – Realizacja projektu
Etap 7 – Coroczna ocena projektu przez niezależnego audytora, zgodnie ze standardem
Etap 8 – Sprzedaż (i umorzenie) kredytów węglowych
Etap 9 – Wypłaty dla właścicieli gruntów oraz refundacja kosztów projektu
Projekt ponownego uwodnienia torfowisk w Juchowie i jego aspekty techniczne zaprezentował Christian Schröder z Aeco. Technika wdrożenia obejmuje
rRowy na terenie łąk / w granicach działek. Działania będą polegały na zasypaniu rowów, wypłyceniu rowów i przetamowaniach ziemnych oraz na pozostawieniu otwartych rowów celem wykorzystania do doprowadzania wody do powierzchni. Działania n zastawkach będą dotyczyły naprawy dwóch istniejących urządzeń na terenie łąk, dostosowania maksymalnego poziomu piętrzenia wody do wymagań projektu na czterech istniejących urządzeniach na Nizicy i Dopływie spod Kiełpińskiego Lasu, budowie dwóch nowych urządzeń na Nizicy oraz 2 nowych w przypadku chęci powiększenia obszaru projektu w przyszłości.
Po zapoznaniu się z częścią opisową projektu, możliwościami sprzedaży emisji kredytów węglowych oraz działaniami technicznymi w zakresie wdrożenia projektu uczestnicy wzięli udział w wizji terenowej.
W spotkaniu konsultacyjnym uczestniczyli również przedstawiciele Zachodniopomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach: Izabela Świgoń koordynator LPW oraz doradcy z PZDR w Szczecinku: Andrzej Grabusiński, Oliwia Kryska, Renata Kowalczyk i Katarzyna Dolat. Przedstawiony projekt stwarza nowe możliwości dla właścicieli trwałych użytków zielonych, którzy posiadają co najmniej 25-30 ha łąk, aby poprzez działania retencyjne przeciwdziałać zmianom klimatu.
Autor tekstu: Izabela Świgoń, ZODR w Barzkowicach
Poniżej fotorelacja ze spotkania konsultacyjnego – Juchowo 24.01.2025 r.
