„Mokradła a dobrostan człowieka” to temat przewodni obchodzonego 2 lutego 2024 r. Światowego Dnia Mokradeł zwanego również Światowym Dniem Obszarów Wodno-Błotnych, Światowym Dniem Terenów Podmokłych, Międzynarodowym Dniem Mokradeł – World Wetland Day.
Światowy Dzień Mokradeł obchodzony jest od 1997 roku dla upamiętnienia podpisania konwencji ramsarskiej 2 lutego 1971 roku. Jest to międzynarodowy układ, którego pełna nazwa brzmi „Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego”. Celem porozumienia jest ochrona i utrzymanie w niepogorszonym stanie obszarów określanych jako „wodno-błotne”, szczególnie populacji żyjących tam ptaków.
Do obszarów wodno-błotnych zalicza się torfowiska, bagna, ale też zbiorniki wodne – sztuczne oraz naturalne, stałe i okresowe, włącznie z wodami morskimi. Strony Konwencji zobowiązane są m.in. do wyznaczenia na swoim terytorium obszarów wodno-błotnych o międzynarodowym znaczeniu. Obecnie na liście znajduje się ponad 2000 obszarów o łącznej powierzchni ponad 200 milionów hektarów. Polska przystąpiła do konwencji w 1978 roku, a jej realizację nadzoruje Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Polskie obszary Ramsar to parki narodowe, rezerwaty przyrody, stawy i torfowiska w Tatrzańskim Parku Narodowym, torfowiska w Karkonoskim Parku Narodowym, rozlewiska Biebrzy, torfowiska Doliny Izery, Stawy Przemkowskie, Stawy Milickie, Jezioro Łuknajno i Ujście Wisły. Najstarsze mokradła w Polsce znajdują się w Puszczy Białowieskiej i są uważane za jedne z najlepiej zachowanych na świecie.
Polska realizuje program „Odtworzenie oraz zachowanie obszarów bagiennych, torfowisk i terenów podmokłych na obszarach Natura 2000 i Zielonej Infrastruktury”. Kompleksowy program zakłada, że po czterech latach od rozpoczęcia działań nastąpi poprawa stanu blisko 20 % powierzchni siedlisk bagien, torfowisk lub innych obszarów Natura 2000. Natomiast po dziewięciu latach odtworzenie ma objąć nawet do 35 % tych obszarów. Środki na te działania pochodzą m.in. z Programu LIFE Unii Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Światowy Dzień Mokradeł organizowany jest w ponad 95 krajach przez przyrodnicze organizacje pozarządowe, agencje rządowe oraz instytucje.
W Polsce są to np. parki narodowe, regionalne zarządy gospodarki wodnej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
uczelnie i różne organizacje (m.in. Centrum Ochrony Mokradeł, WWF Polska).
W czasie Dnia (lub Tygodnia) Mokradeł organizowane są konferencje, wycieczki edukacyjne, konkursy, audycje w mediach, a czasem uruchamianie nowych programów ochronnych lub powoływanie nowych obszarów chronionych.
Zasadniczym celem obchodów Dnia Mokradeł jest podnoszenie świadomości społecznej w zakresie roli ekologicznej i gospodarczej obszarów wodno-błotnych. Mokradła spełniają w przyrodzie kilka bardzo ważnych, wręcz kluczowych funkcji. Zatrzymują wodę w środowisku, a wraz z nią biogeny i zanieczyszczenia, magazynują węgiel organiczny, zmniejszają efekt cieplarniany, przywracają bioróżnorodność, są ważnym siedliskiem dla roślin i zwierząt (większość polskich ostoi ptasich znajduje się na mokradłach), są bardzo istotnym elementem korytarzy ekologicznych, umożliwiających migrację zwierząt.
Nie do przecenienia jest również znaczenie mokradeł w kulturze i nauce, jak również w rozwoju ekoturystyki i branży rybackiej.
Od 2022 roku Światowy Dzień Mokradeł jest oficjalnym świętem Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Oto kilka wskazówek jak możemy na co dzień włączyć się w działania mające na celu ochronę mokradeł i zasobów wodnych (https://www.gov.pl/web/edukacja-ekologiczna/02022023-r—swiatowy-dzien-mokradel)
- Nie niszcz naturalnego ekosystemu – unikaj chodzenia po torfowiskach i staraj się nie niszczyć roślin tam rosnących.
- Nie kupuj produktów pochodzących z mokradeł – unikaj kupowania torfu, roślin
i innych produktów pochodzących z mokradeł, zwłaszcza jeśli ich pochodzenie nie jest znane. - Nie zanieczyszczaj środowiska – nie wyrzucaj śmieci i innych zanieczyszczeń do mokradeł i okolicznych wód.
- Edukuj – dziel się wiedzą na temat ochrony mokradeł i namawiaj innych do działań na rzecz ich ochrony.
Poniżej ikonografiki „Mokradła i ludzie: splecione losy” 02.02.2024 r.
Więcej informacji na: https://www.worldwetlandsday.org/ oraz http://ochronaprzyrody.gdos.gov.pl/ochrona-mokradel.
Materiały promujące Światowy Dzień Mokradeł do wykorzystywania w celach edukacyjnych: https://www.gov.pl/web/gdos/mokradla-i-ludzie-splecione-losy. oraz pakiet edukacykny https://www.ekokalendarz.pl/dzien-mokradel-pakiet-edukacyjny/#more-4339
Autor tekstu: Izabela Świgoń, ZODR w Barzkowicach
