Szkolenie zorganizowane przez Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach przy współpracy z Wojewódzką Inspekcją Weterynaryjną w Szczecinie oraz Powiatowym Inspektoratem w Stargardzie odbyło się w dniu 7 listopada 2024 r. w siedzibie ZODR w Barzkowicach. Podczas szkolenia Wojewódzki Lekarz Weterynarii Maciej Prost, Sławomir Pacholczyk, Krzysztof Wroński oraz Powiatowy Lekarz Weterynarii Anna Gronowska przedstawili bieżącą sytuację epizootyczną w naszym powiecie, województwie, kraju, jak również w Europie, przekazali hodowcom istotne informacje z zakresu zapobiegania chorobom zakaźnym występującym u zwierząt, w tym ASF i grypie ptaków. Prelegenci wspomnieli również o chorobie niebieskiego języka występującej u bydła. Ponadto poruszony został temat odszkodowania dla rolników w wyniku wystąpienia chorób zakaźnych i związanych z tym strat poniesionych przez hodowców. w związku z działaniami organów Inspekcji Weterynaryjnej podejmowanymi przy zwalczaniu ASF i zgodnie z nw. ustawą hodowcy przysługuje zapomoga, odszkodowanie lub nagroda.
Zgłoszenie
Zgłoszenie podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt, zgodnie z ustawą o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U. z 2023 r. poz. 1075) jest obowiązkiem hodowcy, którego niedopełnienie stanowi wykroczenie podlegające karze aresztu, ograniczenia wolności albo karze grzywny. Posiadacz zwierząt zobowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia o wystąpieniu choroby bezpośrednio powiatowego lekarza weterynarii lub za pośrednictwem lekarza weterynarii opiekującego się gospodarstwem albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Definicja ASF
„Afrykański pomór świń jest to nieuleczalna, wysoce zakaźna i zaraźliwa, wirusowa choroba świń domowych wszystkich ras oraz dzików. Pozostałe gatunki zwierząt są na zakażenie wirusem ASF niewrażliwe. Człowiek także nie jest wrażliwy na zakażenie wirusem ASF. W związku z zakazem leczenia zwierząt chorych oraz brakiem szczepionek przeciwko ASF choroba zwalczana jest wyłącznie metodami administracyjnymi, poprzez wybijanie stad zakażonych i ze strefy zapowietrzonej. Z tego powodu wystąpienie przypadków ASF jest przyczyną niezwykle poważnych strat ekonomicznych ponoszonych przez hodowców i
producentów świń, ale także przez budżet państwa. Są one związane zarówno z masowymi padnięciami zwierząt, kosztami eradykacji, jak i wypłatą odszkodowań, a przede wszystkim wstrzymaniem obrotu i eksportu świń, wieprzowiny, artykułów żywnościowych wyprodukowanych z mięsa wieprzowego oraz nasienia”.
Patogeneza
„Najczęstszą bramą wejścia zarazka do organizmu jest przewód pokarmowy, zakażenie może nastąpić także przez drogi oddechowe, uszkodzoną skórę, przez odbyt lub zakażone nasienie. Po wtargnięciu do organizmu, wirus drogą naczyń krwionośnych i limfatycznych dostaje się w pierwszej kolejności do komórek odpornościowych tkanek, do których ma szczególne powinowactwo (migdałki, węzły chłonne żuchwowe), a następnie do innych narządów, w których namnaża się intensywnie, po czym ponownie wraca do układu krwionośnego, gdzie utrzymuje się aż do śmierci zwierzęcia”.
Objawy kliniczne
Rozróżnia się postać nadostrą (charakteryzują ją nagłe padnięcia, bez objawów towarzyszących), postać ostrą, podostrą, przewlekłą oraz utajoną. Najczęściej obserwowane objawy kliniczne ujawniają się dopiero 6 -10 dni po zakażeniu ASFV. Objawy kliniczne i przebieg choroby zależą od tego, jakie narządy uległy
uszkodzeniu. Najbardziej dramatyczne objawy kliniczne i zmiany sekcyjne towarzyszą ostremu przebiegowi infekcji. Pierwszym i jedynym objawem klinicznym choroby jest wzrost wewnętrznej ciepłoty ciała do 41 – 42oC, któremu jednak nie towarzyszą inne symptomy. Gorączkujące świnie mają na ogół zachowany apetyt, poruszają się normalnie i tylko niektóre wykazują objawy podniecenia lub dużo leżą. Stan taki utrzymuje się przez 3-4 dni, tj. do momentu spadku wewnętrznej ciepłoty ciała poniżej normy, który ma miejsce zwykle 24 godziny przed śmiercią. Wtedy pojawiają się inne objawy kliniczne, które ulegają szybkiemu nasileniu i powodują śmierć zwierząt. Do najczęściej spotykanych objawów klinicznych, które powstają po spadku gorączki i poprzedzają śmierć zwierząt chorych, należą: sinica skóry uszu, brzucha i boków ciała, drobne, lecz liczne wybroczyny w skórze, duszność, pienisty i niejednokrotnie krwisty wypływ z nosa, zapalenie spojówek i wypływ z worka spojówkowego, biegunka, często z domieszką krwi, wymioty. U niektórych świń zakażonych sztucznie obserwowano objawy nerwowe. Maciory prośne z reguły ronią. Błony płodowe i skóra płodów wykazują często wybroczyny i wylewy krwawe. Wskaźnik zachorowalności i śmiertelności sięga do 100% zwierząt.
Zwalczanie ASF
Dotychczas nie opracowano szczepionki przeciw ASF. Aktualnie zwalczanie choroby odbywa się wyłącznie metodami administracyjnymi poprzez wybijanie zwierząt chorych oraz znajdujących się w strefie zapowietrzonej. Zwalczanie ASF polega w pierwszej kolejności na uniemożliwieniu wprowadzenia
wirusa ASF na obszar kraju. Wprowadzenie ASFV do Polski jest możliwe poprzez:
- przewożenie (przemyt) żywności przez osoby zza wschodniej granicy
- skarmianie świń resztkami (małe stada);
- środki transportu;
- migrację zwierząt dzikich – zagrożenie głównie dotyczy woj. wschodnich (małe stada).
Prewencja
W związku z zagrożeniem ASF właściciel powinien codziennie wnikliwie obserwować swoje świnie, włącznie z oceną apetytu i objawów gorączki. Jeżeli hodowca
stwierdza objawy zwiększonych zachorowań i padnięć świń, natychmiast powinien zawiadomić powiatowego lekarza weterynarii, bezpośrednio lub za pośrednictwem swojego lekarza, wójta lub burmistrza. Należy podkreślić, że właściciele świń nie powinni obawiać się zgłaszania podejrzanych przypadków zachorowań świń ponieważ w przypadku stwierdzenia ASF i likwidacji stada właściciel otrzymuje pełne odszkodowanie z budżetu państwa.
GRYPA PTAKÓW
Grypa ptaków to choroba wirusowa dotykająca w głównej mierze ptaki, jak i drób. Zakażenia ptaków mogą być wywoływane przez wirusy grypy wysoce zjadliwej (ang. Highly Patogenic Avian Influenza) oraz wirusy o niskiej zjadliwości (ang. Low Patogenic Avian Influenza). Obecnie znane są trzy typy wirusów grypy:
- Typ A – atakujący, zarówno ptaki jak i ssaki,
- Typ B – atakujący ssaki (ludzie, ssaki morskie),
- Typ C – atakujący ssaki (ludzi, świnie).
Zakażone ptaki wydalają wirus w dużych ilościach przede wszystkim z:
- kałem,
- wydzieliną z oczu,
- wydzieliną z dróg oddechowych,
- wydychanym powietrzem.
Na zakażenie wirusami grypy ptaków podatne są prawie wszystkie gatunki ptaków zarówno domowych (drób), jak i dzikich utrzymywanych w niewoli jak i ptaków wolno żyjących, jednak stopień wrażliwości poszczególnych gatunków jest zróżnicowany:
- kury i indyki – duża wrażliwość na zakażenie, występowanie klinicznej postaci choroby,
- kaczki i gęsi – wrażliwość na zakażenie wszystkimi szczepami wirusa AI, ale tylko niektóre bardzo zjadliwe wirusy wywołują kliniczną postać choroby. Drób wodny uważa się za rezerwuar i źródło wirusa dla drobiu,
- perliczki, przepiórki, bażanty i kuropatwy – wrażliwość podobna jak u kur i indyków,
- strusie – u strusi występują objawy oddechowe i nerwowe, biegunka, osłabienie i upadki 20-30%. Emu jest mniej wrażliwe, nie występują objawy kliniczne ani upadki,
- ptaki trzymane w klatkach, włączając papugowate i śpiewające – wirusy AI izolowane na całym świecie od dzikich i egzotycznych ptaków nie były dotąd stwierdzane u ptaków trzymanych w klatkach.
Drogi zakażenia
Zakażenie następuje głównie drogą oddechową i pokarmową. Najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia drobiu domowego jest bezpośredni lub pośredni kontakt z wędrującymi ptakami dzikimi, zwykle ptactwem wodnym, ich odchodami czy korzystanie ze wspólnych zbiorników wodnych. Rozprzestrzenienie wirusa może następować również poprzez zanieczyszczoną paszę, wodę, nawóz, ściółkę, sprzęt i środki transportu. Bardzo ważną rolę w rozprzestrzenianiu wirusa grypy ptaków odgrywa człowiek, który poprzez zanieczyszczone ubranie, obuwie, sprzęt i produkty może przyczynić się do rozprzestrzeniania choroby.
Zgłoszenie podejrzenia grypy ptaków
Posiadacz drobiu powinien zawiadomić powiatowego lekarza weterynarii albo najbliższy podmiot świadczący usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej o wystąpieniu u drobiu następujących objawów klinicznych:
- zwiększona śmiertelność;
- znaczący spadek pobierania paszy i wody;
- objawy nerwowe takie jak: drgawki, skręt szyi, paraliż nóg i skrzydeł, niezborność ruchów;
- duszność;
- sinica i wybroczyny;
- biegunka;
- nagły spadek nieśności.
Po dokonaniu zgłoszenia – do czasu przybycia urzędowego lekarza weterynarii -posiadacz drobiu zobowiązany jest do:
- izolacji i strzeżenia w gospodarstwie wszystkich przebywających tam ptaków;
- wstrzymania się od wywożenia, wynoszenia i zbywania produktów z gospodarstwa, w szczególności mięsa, zwłok zwierzęcych, środków żywienia zwierząt, wody, ściółki, nawozów naturalnych;
- nie wywożenia z gospodarstwa materiału biologicznego (nasienia, komórek jajowych, zarodków);
- uniemożliwienia osobom postronnym dostępu do pomieszczeń lub miejsc, w których znajdują się ptaki podejrzane o zakażenie lub chorobę.
CHOROBA NIEBIESKIEGO JĘZYKA
Choroba niebieskiego języka (Bluetongue) jest zakaźną chorobą przeżuwaczy, zarówno domowych jak i dzikich (chorują na nią bydło, owce i kozy, ale także sarny, jelenie, łosie, afrykańskie antylopy, wielbłądy, słonie), wywoływaną przez wirus z rodzaju Orbivirus (Reoviridae). Zwierzęta nie zarażają się bezpośrednio od siebie, a jedynie poprzez owady kłująco-ssące z rzędu muchówek, rodzaju kuczmany (Culicoides) oraz poprzez krew lub nasienie.
Choroba nie przenosi się na inne gatunki zwierząt gospodarskich i domowych oraz na ludzi, co oznacza, że mięso, mleko, skóry i wełna oraz inne produkty pochodzące od przeżuwaczy nie stanowią zagrożenia dla ludzi. Na terytorium Polski choroba niebieskiego języka podlega obowiązkowi zwalczania.
- ASF Materiały szkoleniowe dla hodowców – Iwona Markowska-Daniel, Zygmunt Pejsak, Główny Inspektorat Weterynarii, https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/afrykanski-pomor-swin
- Afrykański pomór świń, https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/afrykanski-pomor-swin
- Czym jest afrykański Pomór Świń? – ulotka GIW na stronie ZODR w Barzkowicach, https://zodr.pl/zinet/wp-content/uploads/2024/07/Zal.-nr-2-plakat-ASF-1.png https://zodr.pl/zinet/wp-content/uploads/2024/07/Zal.-nr-2-plakat-ASF-2.png
- Grypa ptaków, https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/grypa-ptakow
- O chorobie niebieskiego języka, https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/o-chorobie-niebieskiego-jezyka
Autor wpisu: Izabela Świgoń, ZODR w Barzkowicach
Galeria zdjęć ze szkolenia w dniu 07.11.2024 r.
