Natura 2000
Natura 2000 jest najmłodszą z form ochrony przyrody, wprowadzoną w 2004 r. w Polsce jako jeden z obowiązków związanych z przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Obszary Natura 2000 powstają we wszystkich państwach członkowskich tworząc Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000. Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków i ich siedlisk, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy, a także ochrona różnorodności biologicznej. Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych innymi formami ochrony przyrody.
Podstawą funkcjonowania programu są dwie unijne dyrektywy tzw.: dyrektywa ptasia i dyrektywa siedliskowa:
– dyrektywa ptasia (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa – wcześniej Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa) – określa kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem;
– dyrektywa siedliskowa (Dyrektywa Siedliskowa – Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory) – ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, a także roślin i siedlisk przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo.
Zarządzanie obszarami Natura 2000
Administracja odpowiedzialna za zarządzanie ochroną przyrody na terenach objętych programem Natura 2000 to Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska i szesnaście Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska. Nadzór nad obszarami Natura 2000 pełnią również Dyrektorzy Parków Narodowych i Dyrektorzy Urzędów Morskich.
Ograniczenia dotyczące obszarów Natura 2000
Zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody na obszarach Natura 2000, nie podlega ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, przy czym zabrania się podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na przedmioty ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:
- pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub
- wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub
- pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami
Planowane zmiany
W związku z planowaną realizacją dwóch dużych projektów infrastrukturalnych: budowy drogi S3 Świnoujście-Troszyn oraz budowy i rozbudowy infrastruktury dostępowej do portu w Świnoujściu planowanej na lata 2023-2029 Komisja Europejska podkreśliła konieczność rozszerzenia sieci Natura 2000 oraz włączenia do ochrony terenów działań kompensacyjnych. Decyzja ta jest wynikiem zarówno wewnętrznych analiz, jak i uwag oraz wniosków zgłaszanych przez osoby odpowiedzialne za nadzór nad obszarami Natura 2000. Eksperci zwrócili uwagę na potrzebę zwiększenia ochrony tych terenów, aby zapewnić ich długoterminowe przetrwanie i zrównoważony rozwój zgodnie z wymaganiami dyrektywy ptasiej i dyrektywy siedliskowej. Lista zmian obejmuje cztery nowe obszary oraz zmiany granic w dwudziestu już istniejących. Nowe obszary to: Murawy nad Dolną Narwią, Stawy w Lasominie, Tunel w Szklarach oraz Naterki.
Proces konsultacji
Proces konsultacji obejmuje kilka kluczowych etapów: publikację propozycji zmian, możliwość składania uwag i wniosków, analizę zgłoszonych propozycji przez GDOŚ, ocenę ich zasadności i zgodności z celami ochrony przyrody oraz opracowanie ostatecznych rekomendacji. Po zakończeniu konsultacji, propozycje zawarte na liście zmian w sieci Natura 2000 są przekazywane do zatwierdzenia Radzie Ministrów, a następnie Komisji Europejskiej.
Rozszerzenie sieci Natura 2000 ma istotne znaczenie zarówno z punktu widzenia ochrony przyrody, jak i zrównoważonego rozwoju. Objęcie ochroną dodatkowych obszarów przyczyni się do zwiększenia różnorodności biologicznej oraz poprawy jakości środowiska. Dodatkowo, wprowadzenie nowych obszarów chronionych może także wspierać rozwój turystyki ekologicznej oraz tworzenie nowych miejsc pracy związanych z zarządzaniem i ochroną przyrody.
Najciekawsze ostoje Natury 2000, wyznaczone ze względu na występowanie „cennych dla Europy” biotopów i gatunków w Zachodniopomorskiem znajdują się na stronie: http://eko.org.pl/lkp/bociek/2002_3/n2k_zachpom.html
O inicjatywie powstania Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry można przeczytać tutaj: https://zodr.pl/zinet/park-narodowy-doliny-dolnej-odry/
Źródło: https://www.gov.pl/web/rdos-warszawa/obszary-natura-2000 oraz wodnesprawy.pl
Autor wpisu: Izabela Świgoń, ZODR w Barzkowicach
