21 maja 2025 r. w hotelu Sofitel Warsaw Victoria w Warszawie odbyła się konferencja pt. „Stan i potrzeby lokalnych partnerstw ds. wody po 5 latach funkcjonowania”. Konferencja została zorganizowana przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie
w ramach operacji KSOW „Lokalne partnerstwa wodne” PT PROW 2014-2020.
Celem operacji jest wspieranie innowacyjności współpracy i rozwoju bazy wiedzy na obszarach wiejskich, wymiana informacji
i doświadczeń oraz poznanie dobrych praktyk w zakresie funkcjonowania lokalnych partnerstw wodnych, współpracy partnerstw, wzmocnienia koordynacji działań pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w zarządzaniu zasobami wody na obszarach wiejskich.
Podczas konferencji poruszone zostały tematy dotyczące inwestycji KPO B3.3.1 obszar A przeznaczonych do realizacji przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego, podsumowanie działań ODR w zakresie 5 lat funkcjonowania LPW, określenie roli LPW jako koordynatora gospodarki wodnej na terenie powiatu, a także Proaktywny Plan Działań na rzecz zapobiegania i reagowania na suszę, fale upałów i pożary w środowisku naturalnym oraz dobre praktyki współpracy LPW z samorządem lokalnym na przykładzie województwa opolskiego, dolnośląskiego i kujawsko-pomorskiego.
W konferencji udział wzięli przedstawiciele ZODR w Barzkowicach: Małgorzata Piotrowska – I zastępca Dyrektora,
Izabela Świgoń – koordynator LPW w województwie zachodniopomorskim, Katarzyna Fortuniak – sekretarz LPW Powiatu Stargardzkiego oraz Nikola Dolińska – członek LPW Powiatu Stargardzkiego.
W spotkaniu uczestniczył Czesław Siekierski – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Lidia Kostańska – Dyrektor Departamentu Nieruchomości i Infrastruktury Wsi MRiRW, Krzysztof Chęć – Dyrektor Departamentu Ochrony przed Powodzią i Suszą Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej PGW Wody Polskie, przedstawiciele instytucji naukowych: dr hab. Jerzy Kozyra i dr. hab. inż. Rafał Wawer z Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy
w Puławach, prof. dr hab. Edmund Kaca, prof. dr hab. inż. Kazimierz Banasik oraz mgr inż. Bartosz Kierasiński
i mgr inż. Katarzyna Karpińska z Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego Państwowy Instytut Badawczy w Falentach,
a także przedstawiciele Ośrodków Doradztwa Rolniczego oraz organizacji branżowych, rolników i członkowie lokalnych partnerstw wodnych (LPW).
Wydarzenie było okazją nie tylko do podsumowania pięciu lat działań podjętych przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego, ale również przekazania wniosków i rekomendacji MRiRW jako instytucji odpowiedzialnej za projekt „Tworzenia Lokalnych Partnerstw
ds. wody”.
Od 2020 roku, kiedy rozpoczęty został pilotaż projektu, ODR-y w całym kraju rozpoczęły inicjatywę tworzenia lokalnych partnerstw ds. wody na terenie poszczególnych powiatów.
Z pilotażu powstało zbiorowe opracowanie ukazujące potencjał i perspektywy tworzenia partnerstw w całym kraju. Kolejnym etapem było tworzenie partnerstw we wszystkich powiatach. Każde województwo różniło się specyficznymi warunkami, które kształtowały zapotrzebowanie lokalnego środowiska na zawiązanie partnerstwa. W ramach LPW powstały opracowania w postaci raportów, planów gospodarki wodnej na obszarze powiatów, filmy promocyjne, ulotki oraz broszury. Odbyło się wiele spotkań, szkoleń stacjonarnych i online, warsztatów terenowych i wyjazdów studyjnych. Działania ODR wpisują się w priorytety Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz priorytety regionalne zawarte w strategiach regionalnych takich jak: dostosowanie do zmian klimatycznych oraz ochrona wód, gleby
i powietrza (z uwzględnieniem wymagań ramowej dyrektywy wodnej, dyrektywy azotanowej, dyrektywy NEC, aktualnych inicjatyw Zielonego Ładu) w tym m.in.: racjonalne gospodarowanie wodą w rolnictwie (w tym zachowanie i oszczędność zasobów wody
w rolnictwie, zwiększanie retencji wodnej i działalność lokalnych partnerstw wodnych).
W trakcie konferencji wyraźnie wybrzmiały trudności związane z funkcjonowaniem lokalnych partnerstw wodnych.
Wskazano m.in. na:
- brak jasnych ram prawnych oraz formalnych mechanizmów wspierających tworzenie i działanie LPW,
- ograniczone możliwości finansowania działań operacyjnych i inwestycyjnych,
- trudności w budowaniu zaufania i trwałej współpracy między lokalnymi podmiotami,
- niewystarczające zaangażowanie niektórych gmin i instytucji,
- brak koordynacji na poziomie krajowym oraz problemy z przepływem informacji i danych hydrologicznych.
Wystąpienia praktyków oraz studia przypadków pokazały, że tam, gdzie udało się stworzyć efektywne partnerstwa, ich działalność przynosi wymierne korzyści – zarówno w zakresie poprawy retencji wodnej, jak i edukacji lokalnych społeczności czy racjonalnego gospodarowania wodą w rolnictwie.
W podsumowaniu konferencji pojawiły się liczne rekomendacje. Wśród nich znalazły się takie postulaty jak:
- potrzeba stworzenia przejrzystego systemu wsparcia i koordynacji LPW
na poziomie centralnym, - zapewnienie dedykowanych funduszy dla działań lokalnych partnerstw,
- organizowanie regularnych spotkań i wymiany dobrych praktyk pomiędzy partnerstwami z różnych regionów,
- wzmocnienie edukacji i świadomości wodnej wśród mieszkańców obszarów wiejskich wsparte na poziomie centralnym w postaci m.in. ogólnopolskiej akcji promocyjnej.
Konferencja pokazała, jak ważna jest rola i znaczenie lokalnych partnerstw wodnych w skutecznym zarządzaniu wodą na poziomie lokalnym i podkreśliła, że przyszłość LPW w Polsce wymaga nie tylko silnego zaangażowania społeczeństwa i Ośrodków Doradztwa Rolniczego, ale też długofalowego systemowego wsparcia i wdrożenia funkcjonowania LPW w polityki regionalne w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatu.
Obserwowane w ostatnich latach zmiany klimatu, niedobory wód powierzchniowych, susze i częste pożary doprowadzają do stałego pogarszania się warunków dla upraw rolniczych. Ponadto prognozowane obniżenia poziomu wód podziemnych będą się pogłębiać szybciej niż wskazywały na to prognozy sprzed 5 lat. Dlatego „wielki wysiłek włożony przez ten czas
w tworzenie 261 Lokalnych Partnerstw ds. Wody w całym kraju zaowocował przede wszystkim zwiększeniem wiedzy na temat gospodarki wodnej w rolnictwie wśród użytkowników wód, szczególnie rolników i lokalnych samorządów. Dzięki LPW powstało również 265 strategicznych planów zarzadzania wodą dla powiatów, przede wszystkim dzięki współpracy z regionalnymi instytucjami naukowymi. Zbadano dla zlewni Wisły i Odry wpływ zmieniającego się klimatu na warunki pogodowe do roku 2050 i dostępność wody do tego okresu.
Wg większości uczestników konferencji, przedstawicieli koordynatorów LPW, formuła LPW
bez umocowania prawnego i stałego finansowania, wyczerpała się, co znajduje odzwierciedlenie w malejącej liczbie spotkań ich uczestników. Jeśli w porę nie podejmie się kroków zmierzających do sformalizowania działalności LPW w porządku prawnym gospodarki wodnej w RP, inicjatywa ta upadnie, a najgroźniejszą tego konsekwencją będzie zniechęcenie obywateli na obszarach wiejskich do inicjatyw samorządności wodnej.
Bez współpracy z rolnikami nie da się wyprowadzić skutecznego i sprawiedliwego systemu podziału zasobów wodnych. Jak ich do tego przekonać, gdyby zniechęcili się lub stracili zaufanie do inicjatywy LPW?” (https://www.cdr.gov.pl/aktualnosci-instytucje/5150-stan-i-potrzeby-lpw-po-5-latach-funkcjonowania-relacja-z-konferencji)
