Idea sieci Natura 2000 została wprowadzona w UE 1992 roku. Jej głównym celem jest powstrzymanie wymierania gatunków roślin i zwierząt oraz zaniku ważnych siedlisk przyrodniczych oraz ochrona różnorodności biologicznej.
System Natura 2000 oparty jest na dwóch zasadniczych dyrektywach unijnych: Dyrektywy Ptasiej w sprawie ochrony dzikich ptaków oraz Dyrektywy Siedliskowej w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych i dzikiej fauny i flory. W ramach sieci Natura 2000 funkcjonują dwa rodzaje obszarów ochrony: specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) tzw. obszary siedliskowe oraz obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) tzw. obszary ptasie. W praktyce obszary te sąsiadują ze sobą lub pokrywają się terytorialnie. Ponadto sieć Natura 2000 obejmuje zarówno tereny już chronione np. parki narodowe, krajobrazowe, rezerwaty przyrody jak i dotąd nie objęte żadną formą ochrony przyrody. Podstawowym kryterium wyznaczania obszarów Natura 2000 są wartości przyrodnicze tego terenu.
W województwie zachodniopomorskim w skład sieci Natura 2000 wchodzi 21 obszarów specjalnej ochrony ptaków o łącznej powierzchni (z wyłączeniem obszaru morskiego) 692857 ha, co stanowi około 30,3% powierzchni województwa oraz 64 specjalnych obszarów ochrony siedlisk o łącznej powierzchni (z wyłączeniem obszarów morskich) 426232 ha, co stanowi ok. 18,6 % powierzchni województwa.
Gospodarka rolna na obszarach Natura 2000
Obszary Natura 2000 nie są terenami zamkniętymi. Wbrew opinii wielu osób nie obowiązują na nich wyłącznie zakazy oraz ograniczenia. Na większości obszarów jest prowadzona normalna gospodarka, a tylko niektóre przedsięwzięcia mogące znacząco negatywnie oddziaływać na walory obszaru muszą zostać ograniczone. W art. 36. Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody zapisano: „na obszarach Natura 2000, nie podlega ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywnie na cele ochrony obszaru Natura 2000”. Rolnicy muszą liczyć się więc z faktem, że niektóre realizowane przez nich przedsięwzięcia na obszarze Natura 2000, tj. np. melioracje, konserwacja rowów odwadniających, budowa urządzeń wodnych zatrzymujących wodę, zalesianie, zabudowa siedliskowa, budowa pensjonatów, gospodarstw agroturystycznych, rozbudowa lub remont gospodarstwa czy usunięcie drzew lub krzewów mogą wymagać wykonania oceny oddziaływania na obszar Natura 2000.
Prowadzenie działalności, o której mowa powyżej, na obszarach Natura 2000 wchodzących w skład parków narodowych i rezerwatów przyrody, jest dozwolone wyłącznie w zakresie, w jakim nie narusza to zakazów obowiązujących na tych obszarach. Jeżeli zaistnieje konieczność ograniczenia jakiegoś rodzaju gospodarowania na obszarach chronionych, to występuje potencjalna możliwość otrzymania rekompensat.
Wśród korzyści finansowych, jakie mogą być uzyskiwane przez rolników, główne znaczenie mają programy rolnośrodowiskowe, z których korzysta coraz większa liczba rolników. Programy rolnośrodowiskowe są jednym z głównych Planów Rozwoju Obszarów Wiejskich. W swoim założeniu realizacja tego programu ma przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich z jednoczesnym zachowaniem różnorodności biologicznej. W ramach programu rolnośrodowiskowego w sposób szczególny chronione są najcenniejsze środowiska, tj.: łąki, pastwiska, stare sady wraz z całą różnorodnością gatunkową na nich występującą. Program ma promować produkcję rolną zgodną z wymogami ochrony przyrody i środowiska. Głównym celem programu jest poprawa jakości środowiska przyrodniczego na obszarach wiejskich, w tym w szczególności utrzymanie i przywracanie stanu najcenniejszych siedlisk poprzez: promowanie zrównoważonego gospodarowania, odpowiednie użytkowanie gleb i ochronę wód oraz ochronę zagrożonych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian roślin uprawnych.
https://natura2000.gdos.gov.pl/: Natura 2000Przygotowano w oparciu o Kaługa I. „Korzyści dla rolnictwa wynikające z gospodarowania na obszarach Natura 2000”
